“Ik hou van mij”, maar wie ben ik eigenlijk?

In onze zoektocht naar een zinvol leven staan de columns dit jaar in het teken van de bestseller 'De Tweede Berg' van David Brooks. Hij schrijft over een betekenisvol leven gericht op de ander. Daarom deze column over zelfliefde en liefde tot de ander door Wilco de Vries.

“Ik hou van mij hoor je nooit zingen”, maar cabaretier Harry Jekkers zong het toch en meende het echt. Waarom? “Wie van zichzelf houdt die geeft pas echt iets kostbaars als hij ‘ik hou van jou’ tegen een ander zegt”. Ik denk dat Jekkers (deels) gelijk heeft. Door zelfaanvaarding kun je anderen liefhebben en hun liefde ontvangen. Als mijn vrouw tegen mij zegt “ik hou van je”, maar ik vind mijzelf niet de moeite waard, dan kan ik haar liefde niet ontvangen.

"Eigenliefde leidt niet alleen tot connectie maar ook tot competitie."

Toch leidt eigenliefde niet alleen tot connectie maar ook tot competitie. Noem het eigenliefde, eigenbelang of “ik hou van mij en jij bent een narcist”; in ons zit een diepgewortelde neiging om onszelf belangrijker te vinden dan anderen. We kunnen alles op alles zetten om die promotie te pakken ten koste van anderen. We kijken net even weg wanneer iemand onrecht wordt aangedaan. Natuurlijk moeten we ons consumentenpatroon veranderen om klimaatverandering tegen te gaan, maar ik kan echt niet zonder deze nieuwste gadget.

Hoe kan eigenliefde een bron zijn van connectie? Deze vraag heeft Augustinus, een van de meest invloedrijke denkers in de westerse geschiedenis, diepgaand verkend. Zijn antwoord? Deel eigenliefde op in “eigen” en “liefde” en vraag jezelf af: Wat is echt eigen aan mij? Wie ben ik? En hoe kan ik mijzelf het beste liefhebben? En nee, je prestaties zijn niet het meest eigen aan jou. Natuurlijk, ze horen bij je, maar je werd er niet mee geboren. Premier Rutte begon zijn leven als baby en niet als premier. Wat echt eigen is aan ons, aldus Augustinus, is dat we geliefd zijn door God. Gods liefde is volgens Augustinus erop uit om ons tot onze bestemming te brengen: liefdevolle relaties met God en de mensen om ons heen. Competitieve eigenliefde kunnen we volgens hem dan eigenlijk geen eigenliefde meer noemen, want je bent niet gemaakt voor competitie maar voor connectie. Wanneer je connect met God en de mensen om je heen heb je volgens Augustinus jezelf echt lief.

Agree or disagree met wat Augustinus zei; waar we allemaal niet om heen kunnen is dat wereldleiders deze maand bij elkaar kwamen om klimaatverandering tegen te gaan. We hebben te lang onszelf te belangrijk gevonden, en de resultaten liegen er niet om. Van alle kanten horen we: het is één voor twaalf. We zullen moeten veranderen op manieren die we haast nog niet kunnen bevatten. Welke vorm van eigenliefde wens jij de regeringsleiders toe? Connectie of competitie? En dichter bij huis: hoe wil jij jezelf liefhebben?

Over de auteur:

Wilco de Vries is promovendus bij Duke University in de Verenigde Staten. Zijn onderzoek gaat over de relatie tussen liefde voor God, naaste, en zelf. In zijn onderzoek analyseert hij theologen en filosofen zoals Plato, Augustinus, Thomas van Aquino, en Kant.